Bardzo często na zawodach mają miejsce różne nieporozumienia przez które zawodnicy przegrywają walki, a w przypadku znajomości zasad, rezultat mógłby być zupełnie inny. Jeśli będziemy mieli odpowiednią wiedzę, to będziemy w stanie rzetelnie ocenić, czy to sędzia kalosz, czy to może jednak JA kalosz, bo nie znam zasad swojego sportu.
W tym artykule omówię tylko najważniejsze i najbardziej charakterystyczne zasady. Jest ich oczywiście dużo więcej, więc zapraszam do szczegółowej lektury przepisów, w szczególności osoby, które chcą regularnie startować! Na końcu artykułu będą linki do pełnych zasad danej organizacji.
Zasady IBJJF (International Brazilian Jiu-Jitsu Federation)
Witajcie w świecie Brazylijskiego Jiu-Jitsu, gdzie zamiast prostej zasady „nie rób drugiemu, co Tobie niemiłe”, mamy pełną listę zakazów, nakazów i wyjątków, które sprawiają, że nawet najbardziej skomplikowane przepisy drogowe wydają się dziecinnie proste. Mówimy tutaj oczywiście o zasadach IBJJF – organizacji, która z jednej strony chroni zawodników przed urazami, a z drugiej stara się sprawić, żeby wszyscy zastanawiali się, czy aby na pewno wzięli wszystkie poprawki pod uwagę. Przygotujcie się na podróż pełną ironii, absurdów i niekończących się interpretacji przepisów. Bo przecież w BJJ, podobnie jak w życiu, chodzi o to, by pokonać przeciwnika… ale zgodnie z zasadami!
Zawody IBJJF charakteryzują się mocnym naciskiem na kontrolę podczas walki i świadome zdobywanie, czy też utrzymywanie punktów – nie ma tu zbyt mocnego nacisku na szukanie poddań i zakończenie walki przed czasem. Najbardziej prestiżowe i najważniejsze zawody IBJJF to:
- Mistrzostwa Świata
- Mistrzostwa Europy
- Pan Ams
- Mistrzostwa Brazylii
Wygranie którejkolwiek z tych imprezy świadczy o bardzo wysokim poziomie zawodniczym i otwiera duże możliwości, żeby być w stanie żyć i się utrzymywać z BJJ. Szczególnie jeśli chodzi o scenę Gi. W No-Gi te zawody cieszą się mniejszym prestiżem, jednak zdobycie medalu na tego kalibru imprezach dalej świadczy o bardzo dużych umiejętnościach.
Czas walki na zasadach IBJJF jest zależny od stopnia zaawansowania:
Dorośli (Adult)
- Białe pasy: 5 minut
- Niebieskie pasy: 6 minut
- Purpurowe pasy: 7 minut
- Brązowe pasy: 8 minut
- Czarne pasy: 10 minut
Oto jak wygląda punktacja w IBJJF:
- Obalenie: 2 punkty (przewrócenie przeciwnika ze stójki i utrzymanie go na ziemi)
- Przejście gardy: 3 punkty (sytuacja, w której ominiemy gardę naszego przeciwnika i skontrolujemy, np. w pozycji bocznej przez przynajmniej 3 sekundy)
- Kolano na brzuchu: 2 punkty
- Kontrola pleców z wpiętymi dwoma hakami: 4 punkty
Tak jak na załączonym obrazku – na zasadach IBJJF nie dostaniemy punktów za plecy, jeśli skrzyżujemy nasze nogi, lub zapniemy trójkąt nogami, z kolei na zasadach ADCC w przypadku trójkąta nogami jak najbardziej możemy otrzymać punkty.
- Dosiad: 4 punkty (Jest sporo wariantów dosiadu, za który możemy dostać punkty, więc warto przyjrzeć się infografice)
- Przewaga (1 mały punkt) -> Jeśli będziemy blisko punktowanej pozycji, lub skończenia ale nie będziemy w stanie tego ustabilizować.
Przykładowo kiedy przejdziemy gardę do pozycji bocznej, ale nasz przeciwnik bardzo szybko ucieknie, zanim zdążymy skontrolować pozycję to nie dostaniemy punktów za przejście gardy, ale zostaniemy wynagrodzeni przewagą za bliską próbę.
Podobnie będzie z poddaniami – jeśli byliśmy blisko poddania przeciwnika, ale ostatecznie nam uciekł, to możemy otrzymać przewagę, chociaż często jest to subiektywna ocena sędziego i będzie się mocno różniła w zależności od stopnia naszej znajomości portugalskiego.
Zakazane techniki:
Zasady ADCC – Abu Dhabi Combat Club
Tutaj nie chodzi tylko o technikę i siłę – to prawdziwy test przetrwania, w którym zasady są luźniejsze niż pasek od spodni po intensywnych sparingach. Zapomnijcie o skomplikowanych regulaminach IBJJF. W ADCC wystarczy wiedzieć, że jeśli można to zrobić na macie, to prawdopodobnie jest to dozwolone. Jeśli kiedykolwiek myśleliście, że BJJ potrzebuje więcej emocji, to ADCC jest najbardziej przystępne do oglądania dla osób, które nigdy nie trenowały żadnej formy grapplingu. No chyba że trafią na siebie 2 osoby co nie potrafią stójki, a jest już punktowana część walki.
Najbardziej brutalna, najbardziej prestiżowa formuła zawodów w No-Gi. Krew, pot, połamane nogi i zapasy na dywanie to domena tej organizacji. Co roku odbywają się kwalifikacje (Trialsy) na różnych kontynentach:
- Europa ( + Afryka i Zachód)
- Australia i Oceania
- Ameryka Północna
- Ameryka Południowa
Trialsy są organizowane 2-krotnie na danym kontynencie, więc każdy zawodnik ma 2 szanse na wygranie biletu i dostanie się na główną imprezę. (no chyba, że posiada kilka paszportów na różnych kontynentach). Oprócz wygrania trialsów, organizator również może zaprosić bardzo wyróżniających się zawodników, którzy nie będą musieli brać udziału w trialsach. Co 2 lata miejsce mają Mistrzostwa Świata ADCC – jest to tak zwana “olimpiada” grapplingu i wygranie tych zawodów jest największym możliwym osiągnięciem na scenie No-Gi.
Jest kilka elementów, które zachęca do dużo agresywniejszej, bardziej dynamicznej i nastawionej na poddania walki:
- Pierwsza połowa walki jest bez punktów, co ma zachęcić do szukania poddań już od samego początku walki. Dopiero po upłynięciu 3 minut (na trialsach) zaczyna obowiązywać punktacja.
- Kiedy jesteśmy z góry i podczas próby poddania znajdziemy się na dole, to przeciwnik nie dostanie punktów za sweepa, czyli np. klasyczne rzucenie się po taktarova podczas przechodzenia gardy nie będzie karane utratą punktów, tak jakby było to na IBJJF (na IBJJF byłoby to traktowane jako sweep z gardy po uwolnieniu atakowanej nogi).
- Jeśli wypadniemy poza matę podczas próby poddania, wymiany zapaśniczej, czy jakiejkolwiek akcji, to akcja może być kontynuowana dopóki nie zostanie ustabilizowana lub sędzia nie zatrzyma walki. Z tego powodu można regularnie widzieć, jak zawodnicy wypadają poza matę i kulają się po podłodze.
- W punktowanej części walki za wciągnięcie do gardy tracimy 1 punkt (w finałach, od samego początku możemy stracić punkt za wciąganie)
Czas trwania rund w ADCC jest następujący:
Mistrzostwa Świata (Główna impreza)
- Rundy kwalifikujące = 10 minut + 5 minut dogrywki, jeśli będzie remis.
– Pierwsza 5 minut – brak punktów
. - FINAŁY & SUPERFIGHT = 20 minut + 10 minut dogrywki w przypadku remisu. (Max. 2 dogrywki)
– Pierwsze 10 min bez punktów (naliczane jedynie negatywne punkty, np. za wciągnięcie do gardy lub pasywność)
TRIALSY (Kwalifikacje do Mistrzostw Świata)
- Rundy kwalifikujące = 6 minut + 3 minuty dogrywki
– Pierwsze 3 minuty bez naliczania punktów - FINAŁY = 8 minut + 4 minuty dogrywki (max. 1 dogrywka)
– Pierwsze 4 minuty bez punktów (naliczane jedynie negatywne punkty, np. za wciągnięcie do gardy)
Punktacja wygląda następująco:
- Obalenie – 2 punkty (tyłek lub plecy muszą dotykać maty przez co najmniej 3 sekundy)
- Czyste obalenie – 4 punkty -> Obalenie, które kończy się przejściem gardy, np. po obaleniu zawodnik wylądował w pozycji bocznej
- Reversal (zamiana pozycji dół-góra) – 2 punkty. Jeśli ktoś kontroluje nas np. w dosiadzie lub pozycji bocznej, my wymostujemy i znajdziemy się u góry, a przeciwnik na dole, to mamy za to 2 punkty
- Przejście gardy – 3 punkty (75% ciała przeciwnika musi dotykać maty. Przejście od razu do dosiadu da nam tylko 3 punkty.)
- Sweep – 2 punkty
- Czysty sweep – 4 punkty (sweep kończący się przejściem gardy, np. kiedy po sweepie wylądujemy w dosiadzie)
- Zajęcie pleców: 3 punkty (uznawane nawet przy trójkącie nogami, punkty można kumulować zmieniając ułożenie naszych nóg podczas kontroli)
- Dosiad: 2 punkty
Zakazane techniki:
- Slam, jeśli nie służy do ucieczki z poddania, jest dozwolony kiedy przeciwnik próbuje Cię poddać
- Przewrót w przód, kiedy przeciwnik kontroluje nasze plecy
- Full Nelson
- Podczas obalenia: Zmuszenie przeciwnika do walnięcia głową w matę, kiedy próbuje nas obalić
- Dźwignia na kark, przy której przeciwnik ma zablokowane oba barki
- Crucifix, taki zapaśniczy, nie ten wszystkim znany.
Poza wymienionymi, to praktycznie wszystkie techniki są dozwolone w kategorii PRO.
Zasady AJP – Abu Dhabi Jiu-Jitsu PRO
AJP posiada elementy zarówno z IBJJF jak i ADCC – tutaj bardzo ważne są punkty, ale równie mocno zachęcają zawodników do aktywnego szukania poddań, więc każda realna próba skończenia walki przed czasem zapewnia nam 1 dodatkowy punkt.
W organizacji AJP najważniejszym turniejem są Mistrzostwa Świata AJP odbywające się pod koniec roku w Abu Dhabi.
W ciągu roku mamy cykl mniejszych turniejów odbywających się w różnych krajach, gdzie zdobywamy punktu do rankingu, dzięki którym możemy otrzymać nagrody finansowe, czy też uzyskać opłatę za start, lot i zakwaterowanie na Mistrzostwa Świata AJP.
Charakterystyczną zasadą jest też to, że w przypadku remisu, osoba która zdobyła punkty jako ostatnia – wygrywa, co ma promować aktywną walkę do samego końca. Kolejnym elementem zachęcającym do bardziej dynamicznych walk jest czas walki, który wynosi 5 minut.
- Obalenie – 2 punkty
- Kolano na brzuchu – 2 punkty
- Przejście gardy – 3 punkty
- Kontrola pleców – 4 punkty .
- Dosiad – 4 punkty
- Przewaga – 1 punkt ( W AJP nie ma możliwości dostania przewagi, więc każda przewaga jest równoznaczna z 1 punktem)
- Kara to 1 punkt dla przeciwnika
AJP posiada również system VAR (Video Assistant Referee). Jeśli jest niejasność co do punktowania danej akcji, to sędzia z maty może poprosić o dodatkową weryfikację za pomocą systemu VAR. W takiej sytuacji dwóch dodatkowych sędziów będzie analizowało powtórkę walki lub konkretnej akcji z danej maty, a następnie podejmą decyzję co do przyznania punktacji. Taki system zwiększa naszą szansę, że nasza walka zostanie uczciwie oceniona, co jest dużą zaletą tej formuły zawodów.
Zakazane techniki:
Warto zwrócić uwagę, że na AJP nie możemy kontrolować przeciwnika, łapiąc go za spodnie od wewnątrz. Jest to zasada, na którą wielu zawodników nie zwraca uwagi, a później zgarniają niepotrzebne kary.
Jak żyć, jak tu tyle zasad?
Podsumowując, zasady BJJ to trochę jak gry planszowe – każdy ma swoje ulubione, ale na końcu dnia wszyscy chcą tylko dobrze się bawić (i oczywiście nie dać się udusić). IBJJF to trochę wolniejsza walka nastawiona na punkty, ADCC to dzikość i swoboda, a AJP to takie IBJJF z bonusem za agresję. Wybierzcie swoje zasady i bawcie się dobrze, a przede wszystkim polepszajcie swoje umiejętności z każdym kolejnym turniejem!
Pamiętajcie też, że to zawodnicy tworzą ciekawe walki, a niekoniecznie zasady, chociaż mogą to ułatwiać. Na ADCC dalej możemy natrafić na nudne walki, a pełne akcji wymiany też spotkamy na IBJJF.
Oprócz odpowiedniego przygotowania technicznego i fizycznego, bardzo ważnym elementem startu na zawodach jest znajomość zasad zawodów w których bierze się udział. Jeśli chcemy startować na wyższym poziomie, to podstawą powinno być rozumienie i dopasowywanie naszych przygotowań do reguł konkretnej organizacji.
Przygotowując się do startu w AJP, musimy wziąć pod uwagę, że walki są dużo krótsze i intensywniejsze (5 minut) niż np. IBJJF (10 minut na czarnym pasie). I w związku z tym długość sparingów, czy zadaniówek podczas treningu możemy ustawiać pod konkretną organizację. Czasami nawet taki szczegół jak brak możliwości łapania spodni od wewnątrz, może wpłynąć na to jak walczymy i warto już na treningach o tym myśleć i odpowiednio dopasować naszą grę.
Z kolei startując na ADCC, będziemy musieli skupić się bardziej na zapasach, jeśli poważnie myślimy o wygranej. Dużo agresywniejsza walka może być korzystna do przećwiczenia na treningu, bo na zawodach “skakanie” po poddania jest promowane i nie ma z tego takich konsekwencji jak na IBJJF, czy AJP w przypadku nieudanej próby.
Jest spora ilość zawodników, którzy wygrywali bardzo duże turnieje niekoniecznie będąc najlepszymi technicznie w swojej kategorii, ale zapewnili sobie zwycięstwo bardzo dobrą znajomością zasad i odpowiednim ich wykorzystaniem.
Ostatecznie możemy wyjść z prostego założenia, że jeżeli zdominujemy każdego naszego przeciwnika i skończymy walkę przed czasem, to nie musimy zbytnio przejmować się zasadami na których startujemy, jednak zanim do takiego poziomu dojdziemy, dużo prościej będzie zwiększać swoją przewagę znajomością zasad.
Jeśli oprócz formy tekstowej, chcielibyście obejrzeć materiał o punktacji, to zachęcam do obejrzenia jednego z moich filmów, gdzie również poruszam temat podstawowych zasad: Jak działają punkty w Brazylijskim Jiu-Jitsu?
Dzięki za przeczytanie! Mam nadzieję, że artykuł trochę rozjaśni różnice między organizacjami i zachęci do większego zagłębienia zasad.
O autorze:
Mateusz Machola (@Matejiu) – Na co dzień zawodnik i trener z Checkmat Poznań, a na co drugi dzień gostek, który chce wynieść nauczanie BJJ na jak najwyższy poziom, co możecie śledzić na moim kanale YouTube.
Źródła:
- Zasady IBJJF (Aktualna wersja)
- Zasady IBJJF w języku polskim autorstwa Piotra Chmielarza (nieaktualna wersja)
- Zasady ADCC
- Zasady AJP
Źródła zdjęć: